Echtscheiding wordt vechtscheiding

Omdat er voor complexe zaken geen eenduidige antwoorden zijn.

Alle relatietherapeuten en mediators worstelen ermee. Hoe een oplossing te vinden voor een vechtscheiding. Hoe houden we de schade voor de kinderen beperkt. Is er sprake van definitieve schade voor kinderen? Hoe uit zich dat? We weten nog weinig. Om maar zoveel mogelijk informatie te delen hieronder een gedeelte uit het artikel van Dagblad Trouw. Voor het hele artikel verwijs ik graag naar de site van Trouw of naar Blendle.

Echtscheiding wordt vechtscheiding

Een groeiend aantal echtscheidingen draait uit op een vechtscheiding. Jarenlang geruzie over het ouderschapsplan, alimentatie en de omgangsregeling leiden tot uitgeputte volwassenen en getraumatiseerde kinderen. De oplossing? Groepstherapie. Geschreven door SUZANNE RETHANS voor Trouw.

Wie hier aanklopt, speelt in de eredivisie van vechtscheidingsland, zegt psychotherapeut Justine van Lawick van het Lorenzhuis in Haarlem. Sinds twee jaar kunnen ouders die in een vechtscheiding zijn beland terecht bij haar en haar collega. In het centrum voor systeemtherapie volgen zowel de ouders als de kinderen groepstherapie. ”Wij behandelen ouders die financieel en emotioneel zo zijn uitgeput, dat ze zelfs samen willen komen”, zegt Van Lawick. Samen met klinisch psycholoog Margreet Visser van het Kinder- en Jeugdtraumacentrum ontwikkelde zij een nieuwe methode die zo succesvol blijkt dat er uit binnen- en buitenland aanvragen komen om therapeuten op te leiden.

Jusitne van Lawick

Justine van Lawick begeleidde al langer ouders die in een vechtscheiding waren beland en daar uit wilden. “Maar het enige wat ze deden was proberen mij voor hun karretje te spannen.” Ondertussen maakte de therapeut zich grote zorgen over wat het geruzie van de ex-echtelieden deed met hun kinderen.

Margreet Visser

Margreet Visser behandelde de andere kant: de kinderen van scheidende ouders. Zij merkte dat therapie vaak een averechts effect had, omdat de kinderen juist gevoeliger werden voor het geruzie van hun vader en moeder. “Doe toch eens iets aan die ouders”, zei ze tegen Justine van Lawick. En zo ontstond het idee om samen te werken.

Het grote voordeel van groepstherapie is dat de groep corrigerend en als een spiegel werkt, waardoor een therapeut slechts hoeft bij te sturen, zegt Justine van Lawick. “De ouders confronteren elkaar met hun gedrag.

Vechtscheiding wordt trauma

De therapeut zorgt ervoor dat de deelnemers zich zo veilig en op hun gemak voelen dat ze hun emoties durven uitspreken. “De meeste mensen zijn hartverscheurend verdrietig, bang voor de toekomst en heel erg boos. Wij zijn er om die gevoelens te kanaliseren. Dat doen we door elke keer weer uit te leggen dat de kinderen op de eerste plaats komen. Mensen die in een vechtscheiding belanden zijn getraumatiseerd, zegt Margreet Visser. Als kind, in de relatie, of door de scheiding. “Hun alarmsysteem is te scherp afgesteld waardoor ze steeds heel heftig reageren.

Schade door advocaten

Advocaten kunnen in die situatie veel kwaad doen, zegt Visser. “Voor hen gaat het om winnen en verliezen, maar ze vergeten dat als één ouder wint, de ander verliest. En daar horen kinderen bij die de stress van het verliezen over zich heen krijgen. Daarom eisen wij van ouderparen dat ze alle juridische procedures stoppen. Vanwege het wantrouwen. Alles wat je zegt, kan immers weer tegen je worden gebruikt, terwijl we hier juist bruggen bouwen. De afgelopen tijd gingen de ruzies vaak over geld, zeggen de therapeuten. “Dat heeft met de crisis te maken. Mensen krijgen hun huis niet verkocht, ze willen van elkaar af, maar het lukt niet en ze krijgen schulden”, zegt Van Lawick. “We hebben vaak te maken met hoogopgeleide ouders voor wie het lange tijd allemaal niet op kon, en die zich nu enorm moeten aanpassen. Dan verdwijn je als moeder vanuit je mooie, zonnige jarendertigwoning naar een tweekamerflat in de Bijlmer, met in je kielzog drie pubers die boos op je zijn omdat je gescheiden bent. Dat geeft stress.

Omgang met kinderen

Vaak heeft een van de ouders een verstoorde omgang met de kinderen. En dat is altijd de schuld van de ander. “De ex-partners demoniseren elkaar”, zegt Visser. “Ze zijn er écht van overtuigd dat de ander de boel verstiert, terwijl zij het zelf alleen maar goed proberen te doen. Ex-partners moeten er juist op vertrouwen dat de ander goed genoeg voor de kinderen zorgt. Laat het gaan. Bovendien staan bij een scheiding niet alleen twee mensen tegenover elkaar, maar twee groepen. Om iedere ouder hangen vrienden, ouders, nieuwe partners met ook weer exen, schoolmentoren, hulpverleners en therapeuten. En die hebben allemaal partij gekozen. Van Lawick: “Dat maakt het extra moeilijk om de meerstemmigheid te handhaven. Ook voor ons, hoor. Als je met de ene partner praat denk je: je hebt gelijk. Zit je met de ander, dan denk je dat ook. Het gaat erom dat je die twee versies combineert.

Alertheid bij kinderen

Soms hebben ouders het idee dat ze het goed doen omdat ze geen ruzie maken waar de kinderen bij zijn. Van Lawick: “Ruzie is als zo’n sneeuwbolletje dat wordt opgeschud; de sneeuw blijft om je heen dwarrelen. Kinderen, en zeker kinderen wier ouders in een vechtscheiding belanden, hebben hun voelsprieten uitstaan. Ze zien je gezicht betrekken als er een sms binnenkomt, ze luisteren ‘s avonds in hun bed naar wat je zegt aan de telefoon. Als wij zo’n groep ouders leiden zijn we na anderhalf uur kapot. Moet je je voorstellen dat je daar altijd tussen zit.”

Demoniseren

Een van de dingen die aan de stellen wordt gevraagd is om te stoppen met de demonisering van de ander. Visser: “In therapie doen we dat door veel uitleg te geven. Deze mensen hebben pijn en verdriet, ze schieten snel in wat wij noemen het VVV-gebied: vluchten, vechten of verlammen. Wie daarin belandt kan niet meer rationeel denken. We laten zien hoe demoniserende patronen werken, dat ze er toe leiden dat je je niet meer kunt inleven in de ander. Als mensen dat herkennen, kunnen ze makkelijker een stap terug doen als ze de woede voelen opvlammen. Loop weg van je computer waarop dat mailtje binnenkwam, pak een foto van je kind erbij en weet weer waar het om draait: de kinderen dus. Laat je niet opnaaien. En als dat lukt, zien we wonderen gebeuren.”

Kindergroep

Parallel aan de oudergroep loopt de kindergroep, in de ruimte boven de ouders. De kinderen krijgen geen therapie. Die hebben ze vaak al gehad en ze zijn er zelden beter van geworden. Visser: “Zij gaan op hun eigen, creatieve manier aan de slag met de scheiding en laten zo zien hoe het voor hen is. Aan het eind van de zeven sessies presenteren ze wat ze hebben gemaakt en dat kan voor de ouders heel confronterend zijn. Ze spelen bijvoorbeeld in een toneelstukje een telefoongesprek na waarvan de ouders dachten dat ze het niet hadden gehoord, ze maken een serie foto’s waarin ze nadoen hoe hun ouders op elkaar reageren en vervolgens hoe ze het zouden willen hebben. Een van de kinderen zei: ‘Als je ouders zo veel ruzie maken, heb je geen ouders meer. Dan moet je eigenlijk je eigen ouder zijn.’ Dat komt aan.

Doelen stellen

Ouders presenteren ook aan hun kinderen wat ze willen bereiken. Er was een vader die danste en zong: ‘I’m singing in the rain!’ Heel ontroerend. Probeer zo snel mogelijk tot ‘goed genoeg’-afspraken te komen, dat is wat Van Lawick en Visser scheidende mensen die nog niet zo diep zijn gezonken zouden aanraden. Van Lawick: “Afspraken zijn niet voor altijd, één vinger is geen hele hand. Kijk wat het beste werkt, de situatie is niet statisch. “Er zijn mensen die met een vuistdik convenant komen aanzetten. Alles is erin vastgelegd: wie wel en niet kleding mag kopen, wie wel en niet naar de huisarts mag brengen. Dat wekt de schijn van controle, terwijl je juist de oncontroleerbaarheid van het leven moet aanvaarden. Een ouderschapsplan zet je in een aantal vegen neer, niet in detail. Een plan dat tot op de millimeter alles regelt, gaat altijd fout.”

Edward Koldewijn is relatie en systeemtherapeut in parktijk Maussen Family Confidants te Amsterdam.